Το σύνδρομο Mobbing στην εργασία......

Η «ψυχολογική τρομοκρατία», μάστιγα στις επιχειρήσεις......

Mobbing στο χώρο εργασίας (συνήθως μεταφράζεται στα ελληνικά «ψυχολογική τρομοκρατία» ή «ηθική παρενόχληση») θεωρείται η συστηματική και διαρκής επίθεση από μια ομάδα συναδέλφων ή προϊσταμένου σε βάρος ενός συγκεκριμένου υπαλλήλου προκειμένου να «σπάσει το ηθικό του» και να οδηγηθεί στην παραίτηση της εργασιακής του θέσης.

Στην αγγλική του απόδοση προέρχεται από το ρήμα mob, που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενώ ο πρώτος που αποδίδει τον όρο είναι ο Hein Leyman (Γερμανός ψυχολόγος) στη Σουηδία, μελετώντας το φαινόμενο στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Το mobbing ασκείται με πολλούς τρόπους: 

συνειδητή και επαναλαμβανόμενη ταπείνωση, 

προσβλητική μεταχείριση, 

ειρωνεία, 

συκοφαντία, 

απειλές, 

αναξιοπρεπής μεταχείριση από προϊσταμένους, 

ηθελημένη απόκρυψη πληροφοριών αναγκαίων για την εργασία τους, 

ανάθεση προσβλητικών ή ανούσιων εργασιών, 

άρνηση ανάθεσης εργασίας κοκ

 Επίσης, μπορεί να ασκηθεί μέσω απειλών για την επαγγελματική εξέλιξη, όπως είναι :

η ανάθεση νέων καθηκόντων χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση, 

η ανάθεση επικίνδυνων καθηκόντων, 

ο υπερβολικός έλεγχος,

 ο αποκλεισμός από σεμινάρια κατάρτισης ή συνεδριάσεις,

 η έλλειψη επικοινωνίας, 

η έλλειψη αναγνώρισης, 

οι πειθαρχικές απειλές, 

οι απειλές απόλυσης, 

η εσκεμμένη υποτίμηση προτάσεων, 

η αδικαιολόγητη μετάθεση και 

η υπερφόρτωση υποχρεώσεων με προθεσμίες που δεν μπορούν να τηρηθούν.

Σύμφωνα με τη Eurofound, ένας στους δέκα εργαζομένους το 2010 δήλωσε ότι βίωσε κάποια μορφή βίας στην εργασία του κατά τους τελευταίους 12 μήνες, αν και τα ποσοστά προβλέπονται υψηλότερα, μια και οι περισσότερες περιπτώσεις mobbing δεν δημοσιοποιούνται. Τα ποσοστά διαφέρουν ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες ανάλογα με την ευαισθητοποίηση του κοινού και τις νομοθεσίες.

Το mobbing, ως εσκεμμένη ηθική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, αποτελεί αιτία για εκδήλωση ψυχικών και σωματικών νοσημάτων. 

Οι επιπτώσεις του προκαλούν στον εργαζόμενο : 

διαταραχές ύπνου,

 κατάθλιψη,

 επιθετικότητα, 

σωματική κόπωση ή /και τάσεις αυτοκτονίας. 

Οι επιπτώσεις στην επιχείρηση περιλαμβάνουν πρώτα απ' όλα μείωση του επιπέδου απόδοσης των εργαζομένων που το υφίστανται, μέχρι και κατά 80%, γεγονός που συνεπάγεται μείωση του ρυθμού και της ποιότητας της παραγωγής. Επίσης, προκαλούν διαταραχή των σχέσεων των συναδέλφων και αύξηση των απουσιών από την εργασία λόγω ασθένειας.

Τα άτομα που διαφέρουν από την κυρίαρχη ομάδα λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, φύλου, εθνικότητας, ύπαρξης αναπηρίας κ.τ.λ. είναι αυτά που δέχονται mobbing περισσότερο, όπως είναι και τα άτομα που «απειλούν» επειδή είναι ενθουσιώδεις, ικανοί και ευσυνείδητοι εργαζόμενοι.

 Οι δράστες είναι συχνά ανασφαλείς συνάδελφοι ή ανώτεροι που βρίσκονται στη θέση τους χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια.

Πολλές σκανδιναβικές και ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) έχουν θεσπίσει ένα εύρος ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση της ψυχολογικής βίας στην εργασία. Η γαλλική νομοθεσία, για παράδειγμα, θεωρεί την «ηθική παρενόχληση» στην εργασία ποινικό αδίκημα με σοβαρές κυρώσεις που φτάνουν μέχρι τη φυλάκιση. Δύο νόμοι που θεσπίστηκαν το 2002 σε Γαλλία και Βέλγιο τονίζουν την υπευθυνότητα του προϊσταμένου/εργοδότη στην πρόληψη του φαινομένου και όπως και σε άλλα κράτη λειτουργούν οργανισμοί που προσφέρουν ψυχολογική και νομική υποστήριξη στα θύματα του mobbing. Στην Ελλάδα, παρόλη την μνημονιακή καταιγίδα, το νομικό πλαίσιο είναι ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ αυστηρό. 

Η νομοθεσία κατά των διακρίσεων και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εργασία για τις μειονότητες είναι επίσης ισχυρή σε κάποιες χώρες, αν και ο δρόμος για τον «πραγματικό» σεβασμό και για την αξία της διαφορετικότητας θέλει πολύ περισσότερη προσπάθεια.

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΝΤΑ, αν. καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, προέδρου ΕΟΦ, ytountas@med.uoa.gr

Ιστοσελίδα Υγείας - Πρόληψης: www.neahygeia.gr

(αναδημοσίευση από παλαιότερο άρθρο)