"Η ιδεολογία και κοινωνικές συναναστροφές δεν ποινικοποιούνται".
Ολόκληρη η απόφαση ΕΔΩ
Πολιτική και ιδεολογία… Το «εφικτό» απέναντι στο «πρέπει»…
Γρηγόρης Γρηγορόπουλος
Καθηγητής ΕΜΠ
Άλλοτε, η Πολιτική και η Ιδεολογία ήταν δύο ξεχωριστά πράγματα. Η πολιτική περιοριζόταν στην επίλυση πρακτικών προβλημάτων οικονομικής, διοικητικής και κοινωνικής φύσεως.
Τα ιδεολογικά ρεύματα επηρέαζαν βέβαια πάντοτε τις πολιτικές τάσεις αλλά δεν συνέπιπταν με αυτές.
Στην πορεία των ετών, με την εμφάνιση έντονων ιδεολογικών ρευμάτων (σοσιαλισμός, κομμουνισμός, φασισμός, σοσιαλδημοκρατία, χριστιανοδημοκρατία κ.λπ.) η πολιτική τέθηκε στην υπηρεσία της ιδεολογίας.
Σταδιακά όμως συνέβη το αντίθετο και αντιμετωπίζουμε σήμερα το φαινόμενοη ιδεολογία να υπηρετεί την πολιτική.
Είναι γνωστό, σε όσους μπορούν να διακρίνουν και να συγκρίνουν χωρίς την παρεμβολή παραμορφωτικών φακών, ότι η σχέση πολιτικής και ιδεολογίας είναι μια ιδιαίτερα πολυτάραχη σχέση και ακολουθεί όλους τους κανόνες και τα χαρακτηριστικά βήματα ενός «μεγάλου έρωτα».
Στην αρχή είναι δυνατός, παρορμητικός, ασίγαστος. Ακολουθεί περίοδος μεγάλων εντάσεων και καταλήγει πολλές φορές σε «θυελλώδη χωρισμό».
Αλλά ας γίνουμε πιο σαφείς.
Oι κύριοι εκφραστές της πολιτικής και ταυτόχρονα επίσημοι φορείς της ιδεολογίας είναι τα πολιτικά κόμματα. Και εννοούμε όλα τα πολιτικά κόμματα, εντός και εκτός Κοινοβουλίου.
Εμείς σε αυτές τις γραμμές θα ασχοληθούμε με τους κομματικούς σχηματισμούς που εναλλάσσονται στην εξουσία κατέχοντας, ακόμη, ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού σώματος.
Τα λεγόμενα «κόμματα εξουσίας» που, λέγονται έτσι ίσως γιατί μας έχουν συνηθίσει περισσότερο να τα παρατηρούμε να διαχειρίζονται την εξουσία παρά να της προσφέρουν όραμα, ελπίδα και προοπτική.
Και διαχωρίζουμε τα κόμματα εξουσίας από τους υπόλοιπους κομματικούς σχηματισμούς επειδή στους μικρότερους κομματικούς σχηματισμούς η σχέση πολιτικής και ιδεολογίας διακρίνεται περισσότερο από «πίστη και αφοσίωση».
Τι σημαίνει αυτό ; Πολύ απλά, σε μεγάλο βαθμό, ποτέ όμως απόλυτα, η πολιτική τους είναι συνεπής με την ιδεολογία τους. Άρα, εδώ μιλάμε για μια «ήρεμη σχέση» πολιτικής και ιδεολογίας που πολλές φορές δέχεται την επιρροή του «τρίτου προσώπου» χωρίς όμως να υπάρχει ο κίνδυνος να διαλυθεί. Βεβαίως, προσωπικές στρατηγικές μπορεί να διαλύσουν τη «σχέση» αλλά αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί και στα μεγάλα κόμματα.
Τα κόμματα εξουσίας λοιπόν, όταν βρίσκονται στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, και στο χρονικό διάστημα πριν από τις εκλογικές διαδικασίες, διακρίνονται για την ακατανίκητη έλξη ανάμεσα στην πολιτική και την ιδεολογία.
Απόλυτες εκφράσεις ιδεολογικών θέσεων συνταιριάζονται κατάλληλα με τις πολιτικές θέσεις και εκπέμπουν, τις περισσότερες φορές, προς το εκλογικό σώμα μια εικόνα ενιαία και στιβαρή.
Αυτή την εικόνα σχηματίζουν οι ψηφοφόροι στο μυαλό τους και με βάση αυτή την εικόνα υπερψηφίζουν ή καταψηφίζουν τα κόμματα ή ακόμη απέχουν από τις εκλογικές διαδικασίες.
Όταν όμως κατακαθίσει η «σκόνη» της εκλογικής μάχης, η πολιτική αρχίζει να δείχνει σημάδια «απιστίας» στην ιδεολογία.
Κι εδώ μπαίνει η έννοια του «εφικτού» και του «πρέπει».
Όπως είναι γνωστό, η πολιτική χαρακτηρίζεται ως η τέχνη του εφικτού.
Η πολιτική, ανέκαθεν, αποτελούσε κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής. Θα ήταν όμως ακραία ουτοπιστικό να πιστέψουμε ότι αυτό το σημαντικό κομμάτι της ζωής μας μπορούμε να το απομονώσουμε και να το εξετάσουμε ξεχωριστά. Κι αυτό, γιατί τα πάντα επηρεάζουν την πολιτική και η πολιτική με τη σειρά της επηρεάζει τα πάντα.
Η πολιτική είναι η πιο σύνθετη τέχνη, αφού οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψιν της όλες τις αξίες, τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις προοπτικές της ανθρώπινης κοινωνίας, να καταγράφει τα μηνύματα των καιρών και των ανθρώπων και να προχωρά προς το μέλλον συνθέτοντας αρμονικά όλα τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ο συντονισμός όλων αυτών των δραστηριοτήτων είναι ένα έργο πολυδιάστατο και εξαιρετικά δύσκολο. Γι’ αυτό η πολιτική είναι η πιο σύνθετη επιστήμη.
Με βάση αυτό το σκεπτικό, ο Πλάτωνας προέβλεπε ολόκληρο σύστημα επιλογής, δοκιμασιών, παιδείας και απαγορεύσεων ώστε, ο ικανός άνθρωπος από τα πενήντα του χρόνια και ύστερα, απαλλαγμένος από περιουσία, οικογένεια, παιδιά, ανάγκες, να έχει τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να ασκεί την εξουσία. Ο άνθρωπος αυτός κατά τον Πλάτωνα θα ήταν ήδη απαλλαγμένος από κάθε ματαιοδοξία και θα έβλεπε την πολιτική όχι σαν ευκαιρία προσωπικής ανάδειξης αλλά, σαν μέσον για την ευρύτερη δυνατή προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο. Στη σημερινή εποχή κάτι τέτοιο είναι εντελώς ανεφάρμοστο αλλά, δίνει ένα μέτρο της δυσκολίας του έργου των πολιτικών.
Στην πολιτική αναμειγνύονται σε διαφορετικές δοσολογίες οικονομικά συμφέροντα, ψυχολογικά κίνητρα, ηθικές αντιλήψεις, πνευματικές ικανότητες και ένα πλήθος άλλων παραγόντων και κινήτρων που επιδρούν επάνω στη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων. Επίσης, πολλές φορές στην Πολιτική τα μέσα αναμειγνύονται με το αποτέλεσμα και δεν είναι σπάνιες οι φορές που το καθορίζουν.
Κάτι αντίστοιχο, αν όχι στην ίδια ένταση και έκταση συμβαίνει και με την ιδεολογία. Παρά το γεγονός ότι είμαστε σε θέση να την εξετάσουμε σε αυστηρά θεωρητικό επίπεδο και να «απομονώσουμε» θέσεις και αντιθέσεις, οποιαδήποτε προσπάθεια για την «αποστείρωσή» της από την κοινωνική πραγματικότητα θα κατέληγε σε συμπεράσματα που εύκολα θα χαρακτηρίζονταν γραφικά και γιατί όχι, πλαστά.
Η ιδεολογία θα πρέπει, με βάση τα δεδομένα του παρελθόντος και την πραγματικότητα του παρόντος να σχεδιάζει την ιδεώδη Πολιτεία του μέλλοντος καθορίζοντας τους σκοπούς και τα μέσα για την επίτευξή τους. Πρέπει να εκφράζει με ρεαλισμό την ελπίδα της ανανέωσης και της αναγέννησης και αυτό χωρίς να πέφτει στην παγίδα του ψεύτικου μύθου και της φθηνής εκλαΐκευσης.
Επειδή, η ιδεολογία, τότε μόνον αποτελεί παράγοντα θετικής ιστορικής εξέλιξης, όταν προδιαγράφει το αύριο με τρόπο έγκυρο και με βάση τα πραγματικά δεδομένα.
Σε αντίθετη περίπτωση, καταντά σύστημα ηχηρών όρων και παραπλανητικών λέξεων άσχετων με την πραγματικότητα.
Κι ερχόμαστε στο πρόβλημα. που όπως προαναφέραμε προκύπτει όταν τα κόμματα εξουσίας αναλαμβάνουν να κυβερνήσουν.
Τότε, αρχίζουν οι «απιστίες».
Γιατί όμως οι εκάστοτε κυβερνώντες κομματικοί σχηματισμοί «ξεχνούν» με προκλητικό, για το δημόσιο αίσθημα, τρόπο την ιδεολογική τους τοποθέτηση που εξέφραζαν από τη θέση της Αντιπολίτευσης;
H απάντηση είναι μάλλον απλή!
Η ιδεολογία, από τη φύση της, περιέχει ουτοπιστικά στοιχεία.
Από την άλλη πλευρά, η πολιτική περιέχει έντονα ρεαλιστικά και πραγματιστικά στοιχεία.
Ο Ουτοπισμός είναι αντιρεαλισμός και αντιπρακτικισμός. Ο οπαδός του πιστεύει ότι η θεωρία είναι το παν και ότι η πράξη μπορεί κι οφείλει να υποτάσσεται σε αυτήν.
Η πολιτική πιστεύει περίπου το αντίθετο. Ότι, δηλαδή τα πραγματικά δεδομένα υποτάσσουν τη θεωρητική θεμελίωση του οράματος.
Υπάρχει λοιπόν μέλλον στη «σχέση» αυτή; Εμείς λέμε NAI.
Κατ’ αρχήν επειδή τα ετερώνυμα «έλκονται».
Κατά δεύτερον, επειδή η ιδεολογία χωρίς την πολιτική θα ήταν μουσειακό έκθεμα με ιστορική και μόνο αξία.
Αντίστοιχα η πολιτική χωρίς την ιδεολογία θα μας στερούσε το όνειρο και την ελπίδα.
Μπορεί λοιπόν η σχέση αυτή να εξελιχθεί σε ευτυχισμένο «γάμο»;
H απάντηση είναι πάλι ΝΑΙ.
Αν και μόνο επικρατήσει να εφαρμόζεται η αλήθεια και από τις δύο «πλευρές», αποφεύγοντας τα συχνά και μικρά «κατά συνθήκη» ψεύδη.
Ψεύδη που απομυθοποιούν την ιδεολογία και ευτελίζουν την πολιτική.
Αλήθεια στη «σχέση» σημαίνει η πολιτική και η ιδεολογία να έρθουν πιο κοντά.
Αλήθεια σημαίνει την ιδεολογικοποίηση της πολιτικής και αντίστοιχα την πολιτικοποίηση της ιδεολογίας.
Γιατί αυτός ο «γάμος» μπορεί να γίνει και να ’ναι κι ευτυχισμένος.
Για το καλό όλων μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου