«Ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ,
το προσκυνά η πλεμπάγια»...
«Ραγιάδες έχεις, μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι… των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι». Ο Κωστής Παλαμάς γράφει για τη ταπεινωμένη Ελλάδα όπου «ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια»...
Το 1908 η Ελλάδα για άλλη μια φορά είναι ταπεινωμένη. Μετά την πτώχευση του Τρικούπη και τις ήττες, οι δανειστές ελέγχουν την πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας. Ίντριγκες, ψέμματα, φόροι και χαράτσια. Ο λαός πεινάει. Δεν υπάρχει καμία αισιοδοξία και ο Κωστής Παλαμάς γράφει το ποίημα «Γύριζε».
Με ποιητική ακρίβεια, μιλά ευθέως για «την πόρνη Ρωμιοσύνη, τον περίγελο των Ευρωπαίων, τους στέρφους μανδαρίνους και τον Ρωμιό που ξανάσκυψε να γίνει σκλάβος».
Σήμερα, 112 χρόνια μετά, ο ποιητής είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. Κρίμα που δε διαβάσαμε τους στίχους του όταν έπρεπε. Ο Κωστής Παλαμάς πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1943.
Μία μέρα αργότερα, τελέστηκε η κηδεία του, η οποία εξελίχτηκε σε κορυφαία αντιστασιακή εκδήλωση ενάντια στη γερμανική κατοχή....
ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,
η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δέ θάβρη.
Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.
Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·
κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.
Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.
Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.
Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,
ραγιάδες έχεις, μάννα γή, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.
Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,
Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·
Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι
Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!
(Απόσπασμα από την αποκριτική γραφή)
(Ποιητική συλλογή «Η Πολιτεία και η Μοναξιά»)
Στον λόγο του ποιητή, εντούτοις, απουσιάζει η κατηγορία, το μίσος για το παρελθόν, του σήμερα. Ένοχος, είναι και μόνο, αποκλειστικά το παρόν. Γιατί τότε το 1908 που γράφει ο ποιητής, το παρελθόν ήταν ζωντανό ακόμα, στην ακόμα σκλαβωμένη τότε, πάλαι περιοχή της βυζαντινής κοινοτικής ομοσπονδίας. Περιγράφει γλαφυρά και με θαυμαστή ποιητική ακρίβεια την τραγική κατάσταση της πατρίδος.
Στο ποίημα ο μεγάλος ποιητής μιλά με πίκρα για «την πόρνη Ρωμιοσύνη, τον περίγελο των Ευρωπαίων, τους στέρφους μανταρίνους και το ρωμιό που ξανάσκυψε να γίνει σκλάβος». Οι στίχοι φαίνεται ως να έχουν γραφτεί σήμερα και να αφορούν αυτά που μας συμβαίνουν τώρα. Και όμως το υπέροχο αυτό ποίημα, λίγοι το γνώριζαν και ίσως να μην του έδωσαν την πρέπουσα σημασία. Κρίμα, γιατί θα έπρεπε όλοι να το γνωρίζαμε νωρίτερα, ώστε να διορθώναμε ενδεχομένως κάποια πράγματα.
Περισσότερα: Κωστής Παλαμάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου