Κι όμως : Η ανθρωπότητα είναι στα καλύτερά της !!!
Όπως προδίδει και ο τίτλος, η θέση που θα γίνει προσπάθεια να δομηθεί στη συνέχεια του άρθρου, θα ακουστεί εκ πρώτης όψεως λίγο παράδοξη. Σε ευθεία αντιπαραβολή με το σημερινό μικροκλίμα παρακμής της ελληνικής κοινωνίας, θα προσπαθήσω να τεκμηριώσω, με την βοήθεια πολύ συγκεκριμένων στοιχείων, το κατά πόσο ο 21ος αιώνας είναι η καλύτερη εποχή που έχει ζήσει ποτέ η ανθρωπότητα συνολικά.
Επειδή βέβαια το «καλύτερη» είναι μια γενική έννοια, θα οριστεί-χωριστεί σε 3 βασικές συνιστώσες-δείκτες:
- Δείκτης θανάτων σε πόλεμο και ανθρωποκτονίες.
- Δείκτης Δημοκρατικών/Απολυταρχικών καθεστώτων και
- Δείκτης Σχετικής/Απόλυτης φτώχειας.
Να πω εδώ ότι θα μπορούσαν να μπουν στην εξίσωση επιπλέον μεταβλητές, όπως το προσδόκιμο επιβίωσης και η ενεργειακή επάρκεια, αλλά λόγω του περιορισμένου χώρου θα περιοριστώ σε τρεις αντιπροσωπευτικές.
Καταρχήν, νομίζω μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε πως ένας πλανήτης με λιγότερους πολέμους, φτώχεια και με περισσότερη δημοκρατία, θα είναι ένας ομολογουμένως καλύτερος πλανήτης για να ζει κανείς. Είναι όμως η Γη του 2014 έτσι; Στην προσπάθειά μου να απαντήσω, ας διερευνήσουμε λίγο την πορεία των προαναφερθέντων δεικτών με τη βοήθεια 4 διαγραμμάτων.
(πηγή: http://ourworldindata.org)
Δείκτης 1: Θάνατοι λόγω πολέμου/ανθρωποκτονίες
α. Αριθμός θανάτων στην διάρκεια πολέμου
Στο παραπάνω διάγραμμα του Max Roser, ερευνητή του Ιnstitute for New Economic Thinking, Oxford Martin School, παρατηρούμε ότι ο αριθμός των θανάτων στη διάρκεια πολέμων ανά έτος τα τελευταία 60 χρόνια έχει μειωθεί δραματικά σε όλες τις ηπείρους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι περιοχές της ανατολικής Ασίας και της Ωκεανίας (κόκκινο), όπου οι θάνατοι λόγω πολέμου από σχεδόν 600.00 θανάτους ανά έτος το 1950, έχουν μειωθεί σε λιγότερο από 50.000 θανάτους ανά έτος το 1995. Ίσως να είναι επίσης η πρώτη φορά στην πολυτάραχη ιστορία της Ευρώπης όπου η ήπειρος αυτή απολαμβάνει σχεδόν 60 συναπτά έτη ειρήνης εντός του εδάφους της.
β. Ανθρωποκτονίες
Σύμφωνα επίσης με τον Steven Pinker και τη δημοσίευση που πραγματοποίησε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature, τα ποσοστά ανθρωποκτονιών στη δυτική Ευρώπη τα τελευταία 700 χρόνια έχουν μειωθεί από περίπου 80 θανάτους ανά 100.000 άτομα το 1300μ.Χ. σε περίπου 1(!) θάνατο την σημερινή εποχή. Έχει σημασία να παρατηρήσουμε ότι σε μη οργανωμένες κοινωνίες (non-state societies) π.χ. φυλές Ινδιάνων, σε αντίθεση με τη ρομαντική άποψη που έχουν πολλοί συνάνθρωποί μας, το ποσοστό δολοφονιών άγγιζε περίπου τους 850 θανάτους ανά 100.000 άτομα.
Δείκτης 2: Δημοκρατικά/Απολυταρχικά καθεστώτα
Εδώ παρατηρούμε πως ο αριθμός των ανθρώπων (αριστερή στήλη) που ζουν σε δημοκρατικά καθεστώτα (σκούρο και ανοιχτό πράσινο χρώμα) έχει αυξηθεί εκθετικά από το 1901 έως το 2009, ενώ αντιθέτως ο αριθμός των πολιτών που ζουν σε απολυταρχικά καθεστώτα (κόκκινο χρώμα) έχει, αν όχι μειωθεί, τουλάχιστον παραμείνει σταθερός. Συμπερασματικά, παρατηρούμε ότι το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει σε ανοιχτές δημοκρατίες έχει εκτοξευτεί τα τελευταία 100 χρόνια. Σίγουρα οι σημερινές δημοκρατίες πάσχουν σε πολλαπλά επίπεδα πλην ας αναλογιστούμε ότι 150 χρόνια πριν η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων στον πλανήτη ζούσε σε καθεστώτα απολυταρχικά έως τυραννικά έχοντας ελάχιστα από τα δικαιώματα που απολαμβάνει σήμερα ο μέσος πολίτης του λεγόμενου αναπτυγμένου κόσμου.
Δείκτης 3: Σχετική/Απόλυτη φτώχεια
Μια κοινή αντίληψη της εποχής μας είναι πως η φτώχεια συνεχώς διευρύνεται. Εάν όμως ξεζουμάρουμε για μια στιγμή από τον μικρόκοσμο της χώρας μας και δούμε συγχρόνως τα στοιχεία ψύχραιμα, τότε θα βρεθούμε προ εκπλήξεως.
Σε ένα ακόμα διάγραμμα του Max Roser, το παγκόσμιο ποσοστό της φτώχειας (το να ζει κάποιος με λιγότερο από 1,25$ την ημέρα) έχει κατρακυλήσει από το 94% του παγκόσμιου πληθυσμού το 1820 στο περίπου 40% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2010 ενώ το ποσοστό της απόλυτης φτώχειας (έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά όπως φαγητό-καθαρό νερό) από το 84% στο 21% αντίστοιχα.
Αυτά τα ποσοστά συμπίπτουν με αυτά άλλων ανεξάρτητων πηγών, επιβεβαιώνοντας ότι το ποσοστό των συνανθρώπων μας στον πλανήτη που δεν έχουν πρόσβαση στα βασικά αγαθά όπως είναι το φαΐ και το πόσιμο νερό βαίνει συνεχώς μειούμενο. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που πεθαίνουν από ασιτία ή έλλειψη συνθηκών στοιχειώδους υγιεινής και ότι δεν πρέπει να αλλάξουν πολλά σε χώρες που βρίσκονται στην υποσαχάρια Αφρική ή την ανατολική Ασία. Αυτό που καλείται να τεκμηριώσει το παρόν άρθρο είναι πως οι άνθρωποι αυτοί είναι συντριπτικά λιγότεροι ως ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού από ό,τι ήταν 100 χρόνια πριν.
Είναι εύκολο να είσαι κυνικός και να ισχυρίζεσαι πως τίποτα δεν βελτιώνεται. Ένας βασικός, πλην όχι μοναδικός, λόγος που τείνουμε να πιστεύουμε ότι τα πράγματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο είναι δυστυχώς το γεγονός πως η πλειοψηφία των πολιτών αντλεί πληροφόρηση και ενημέρωση για παγκόσμια ζητήματα αποκλειστικά είτε από την τηλεόραση είτε από αμφιβόλου ποιότητας διαδικτυακά σάιτ, είτε ακόμα και από το Χόλιγουντ. Τα συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης-προβολής για λόγους εμπορικούς (ακροαματικότητα /επισκεψιμότητα) τείνουν να υπερ-προβάλλουν αρνητικές ειδήσεις-γεγονότα, αποσιωπώντας πλήθος θετικών με αποτέλεσμα να μην ερμηνεύονται ψύχραιμα και ρεαλιστικά τα στοιχεία που προκύπτουν. Ένα άσχημο νέο θα διαδοθεί πολύ πιο έντονα και γρήγορα από μία θετική εξέλιξη. Δυστυχώς η πρόοδος σπανίως κάνει πρωτοσέλιδα.
Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι η ψυχολογική τάση (ανάγκη;) των ανθρώπων, να ωραιοποιούν το παρελθόν: «Τότε τα πράγματα ήταν αγνά, περισσότερο ανθρώπινα», κάτι που συνήθως ελάχιστη σχέση έχει με την αμείλικτη ιστορική πραγματικότητα. Τέλος, θα μπορούσε να είναι και η εξέταση του εκάστοτε παγκόσμιου ζητήματος υπό το πρίσμα της δικής μας στενής καθημερινότητας. Για παράδειγμα, το ότι υπάρχει κρίση στην ελληνική κοινωνία δεν συνεπάγεται και ότι ολόκληρος ο πλανήτης βιώνει ανάλογα προβλήματα.
Όταν λοιπόν βρεθούμε ξανά σε μια συζήτηση και ακούσουμε κάποιον να αναφέρει ότι τα πράγματα στον πλανήτη δεν πάνε καλά, ότι υπάρχει φόβος, φτώχεια και καταπίεση, η κρίσιμη ερώτηση που θα μπορούσαμε να του θέσουμε είναι η εξής : «Ο κόσμος δεν πάει καλά σε σχέση με τι;». Γιατί σε σχέση με έναν φαντασιακό κόσμο της Εδέμ σίγουρα δεν πάμε καλά. Σε σχέση πάλι με έναν ιδεατό κόσμο που πολλοί από εμάς ονειρευόμαστε, πολλά πρέπει ακόμα να βελτιωθούν και ακόμα περισσότερα να αλλάξουν. Σε σχέση όμως με τον υπαρκτό κόσμο του 1700 ή του 1900 τότε πάμε σαφώς καλύτερα. Πολύ καλύτερα. Και αυτό πρέπει να αναγνωριστεί.
Αλέξανδρος Μωρέλας – πτυχιούχος τμήματος Βιολογίας του πανεπιστημίου Πατρών
https://antikleidi.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου