Εμφιαλωμένο νερό ή νερό βρύσης ???

Από τη Σταυρούλα Συμεωνίδου, μέλος ΔΣ ΠΟΕ-ΔΕΥΑ και «SOSτε τα νερά της Δράμας»

H Σταυρούλα Συμεωνίδου κατά την απεργιακή πορεία της 14ης Δεκέμβρη 2017, στην Αθήνα, στο μπλοκ του ΣΕΚΕΣ για Δημόσια ΕΥΔΑΠ. Μαζί της (από αριστερά), τα μέλη του συμμετοχική σχήματος: Αλέκος Μερσινιάς, Πέτρος Μπαστέας και Κώστας Λυμπέρης

Η συζήτηση του πόσο ασφαλές  και υγιεινό είναι το νερό που πίνουμε έχει απασχολήσει τους περισσότερους πολίτες. Τα τελευταία χρόνια που η κατανάλωση του εμφιαλωμένου τείνει να γίνει μόδα, το θέμα της συζήτησης για πολλούς έχει να απαντήσει στο ερώτημα: «εμφιαλωμένο νερό ή νερό βρύσης, τι είναι καλύτερο;»

Τα τελευταία χρόνια το νερό από φυσικό κοινό αγαθό, έχει μετατραπεί σε εμπορεύσιμο και πολλές φορές ιδιαίτερα ακριβό προϊόν. Την στιγμή που 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, μεγάλες επιχειρήσεις προσπαθούν να εκμεταλλευτούν  παγκόσμια τους υδάτινους πόρους κα τα δίκτυα ύδρευσης.

Οι πρόσφατοι υπολογισμοί λένε πως 200 δισεκατομμύρια μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού  πωλούνται τον χρόνο παγκοσμίως. Τα ετήσια κέρδη των εταιριών εμφιάλωσης νερού αγγίζουν τα 60 δισεκατομμύρια και την  μερίδα του λέοντος κατέχουν οι πολυεθνικές της Nestle, της Coca Cola και της Pepsi.

Πόσο πολύτιμο είναι το νερό για την υγεία μας ;

Το σώμα μας αποτελείται από νερό κατά 70%. Μεταφέρει υδατοδιαλυτές βιταμίνες, μέταλλά,  ιχνοστοιχεία και λοιπά συστατικά στα όργανα, στους ιστούς, στα κύτταρα. Συμμετέχει καθοριστικά στην σωστή λειτουργεία όλων των οργάνων του ανθρώπινου σώματος όπως και όλων των έμβιων όντων. Το νερό οργανώνει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Είναι ο σύνδεσμος όλων των σωματικών και πνευματικών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος. Παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποβολή τοξινών από τον οργανισμό, στην διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, στην ρύθμιση του μεταβολισμού , στην λίπανση των αρθρώσεων, στην νοητική ευεξία. Είναι λοιπόν πολύ λογικό να μας απασχολεί η ποιότητα του νερού που πίνουμε.

Από τι εξαρτάται η ποιότητα του νερού ;

Η ποιότητα του εξαρτάται από τις πρόσθετες ουσίες που περιέχει σε διάλυση ή σε αιώρηση όπως και το μικροβιακό του φορτίο. Το νερό της πηγής όπως και το νερό βρύσης βρίσκεται στην φυσική του κατάσταση, περιέχει διαλυμένο φυσικό οξυγόνο που το καθιστά ζωντανό και λειτουργεί ως ασπίδα άμυνας για την προσβολή του από μικροοργανισμούς. Αντίθετα το εμφιαλωμένο όταν μένει σε μπουκάλι για αρκετό διάστημα, χάνει το οξυγόνο του, παλιώνει και μπορεί να προσβληθεί πιο εύκολα από μικρόβια, ειδικά όταν εκτεθεί σε θερμοκρασίες πάνω από 20 βαθμούς.

Έχουν όλα τα εμφιαλωμένα νερά τις ίδιες προδιαγραφές ;

Τα εμφιαλωμένα νερά σύμφωνα με την  Ευρωπαϊκή νομοθεσία υπάγονται  σε τρείς κατηγορίες ανάλογα με την προέλευσή τους και την επεξεργασία τους.

α. Επιτραπέζιο νερό.

Σύμφωνα με την νομοθεσία, το επιτραπέζιο νερό επιτρέπεται να είναι οποιασδήποτε προέλευσης. (πχ. Από γεώτρηση, λίμνη, ποτάμι, αφαλάτωση.) Στο επιτραπέζιο νερό επιτρέπεται να γίνει οποιαδήποτε κατεργασία κρίνεται απαραίτητη προκειμένου η σύσταση του να είναι σύμφωνη με την οδηγία (98/93) για να χαρακτηριστεί πόσιμο. Πρακτικά το επιτραπέζιο νερό μπορεί να είναι απλά νερό βρύσης.

β. Φυσικό μεταλλικό νερό.

Το φυσικό μεταλλικό νερό έχει αποκλειστικά υπόγεια προέλευση και εμφιαλώνεται επιτόπου στην πηγή προέλευσης που συνήθως είναι γεώτρηση. Απαγορεύεται οποιαδήποτε κατεργασία ή απολύμανση. Η υπόγεια προέλευσή του καθώς και η απαγόρευση οποιασδήποτε δραστηριότητας σε ικανοποιητική απόσταση γύρω από την γεώτρηση εξασφαλίζουν την προστασία του από μικροβιακό φορτίο.

γ. Νερό πηγής.

Τα νερά πηγής είναι υπόγειας προέλευσης. Η εκμετάλλευση τους γίνεται στις φυσικές ή τεχνητές εξόδους μιας πηγής ή γεώτρησης δεν υφίσταται διαδικασία απολύμανσης και εμφιαλώνεται πάντα στην πηγή προέλευσής του. Διαφέρει από φυσικό μεταλλικό νερό ως προς φυσικοχημικές του παραμέτρους οι οποίες ακολουθούν τις προδιαγραφές του επιτραπέζιου δηλαδή αυτές του νερού βρύσης.

Το 2008 η Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το περιβάλλον ανακοίνωσε ύστερα από πολυετή έρευνα πως το εμφιαλωμένο νερό δεν διαφοροποιείται ως προς την σύσταση και την καθαρότητα από το νερό βρύσης. Και όμως σήμερα σε Ευρώπη και ΗΠΑ η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού έχει αυξηθεί κατά 100% τα τελευταία 10 χρόνια.

Πόσο καθαρό είναι το νερό του δικτύου ύδρευσης ;

Το νερό ύδρευσης στην Ελλάδα βρίσκεται πάντα υπό πίεση  3 – 5 ατμόσφαιρες και περιέχει διαλυμένο οξυγόνο,δηλαδή είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Στα δίκτυα ύδρευσης υπάρχει συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο  που προβλέπει συνεχείς ελέγχους με αυστηρές προδιαγραφές ώστε να εξασφαλίζεται η ποιότητα του νερού για ανθρώπινη κατανάλωση. Υπό αυτήν την έννοια το νερό είναι ασφαλές από παθογόνους μικροοργανισμούς και χημικά στοιχεία επιβλαβή για την δημόσια υγεία.

Είναι καλό το νερό της Δράμας; Εφαρμόζονται εδώ οι ανάλογοι έλεγχοι ;

Το ερώτημα αυτό θέσαμε στην ΔΕΥΑ Δράμας και ανέλαβε την ενημέρωση μας η υπεύθυνη  του γραφείου ελέγχου ποιότητας Κα Χ.Σ Πατρωνίδου χημικός Μ.Sc.

Η υδροδότηση της πόλης της Δράμας γίνεται από τέσσερις γεωτρήσεις  και η ποιότητα του αντλούμενου νερού είναι τέτοια που δεν απαιτείται άλλη επεξεργασίας εκτός της απολύμανσης  ( με δ/μα υποχλωριώδους νατρίου ) που γίνεται στο κεντρικό αντλιοστάσιο της Δράμας και στις δεξαμενές που στην συνέχεια υδροδοτούν την πόλη. Όλες οι τοπικές κοινότητες υδροδοτούνται από δικές τους γεωτρήσεις ή πηγές και το νερό συλλέγεται σε δεξαμενές όπου ελέγχεται και απολυμαίνεται πριν την διανομή του. Το υπολειμματικό  χλώριο στο δίκτυο ελέγχεται καθημερινά ώστε να διατηρείται σε επιθυμητά επίπεδα και να έχουμε μηδενική παρουσία  ανεπιθύμητων μικροβιακών δεικτών. Το εργαστήριο ελέγχου της ΔΕΥΑΔ πραγματοποιεί καθημερινά ελέγχους σε σταθερά σημεία του δικτύου ύδρευσης αλλά και σε πολυσύχναστα κτίρια ( νοσοκομείο, σχολεία κ.α.) όπως και σε έκτακτες περιπτώσεις, όπως μετά από βλάβες ή διακοπές υδροδότησης ή οποτεδήποτε του ζητηθεί. Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων προκύπτει πως το νερό είναι σχετικά σκληρό με συγκεντρώσεις όμως πολύ κατώτερες των επιτρεπτών ορίων.

Επιπλέον εκτελούνται αναλύσεις ελέγχου μικροβιακής και χημικής ρύπανσης στα σημεία υδροληψίας και πριν από οποιαδήποτε επεξεργασία για την αξιολόγηση της κατάστασης τους.

Οι έλεγχοι πραγματοποιούνται στο εργαστήριο ανάλυσης νερού της ΔΕΥΑΔ και σε διαπιστευμένα εργαστήρια όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία. ΚΥΑ Υ2/26600/2001 και ΚΥΑ Π/112/1057/2016.

Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι το νερό του δικτύου της ΔΕΥΑ Δράμας δεν περιέχει βαρέα μέταλλα , υπολείμματα φυτοφαρμάκων , ραδιενέργεια και άλλους επιμολυντές.

Αξίζει να γίνει γνωστό ότι η ΔΕΥΑΔ μας έδωσε αρχείο με τους ελέγχους που έγιναν το 2015 και 2016 τόσο στο εργαστήριο ελέγχου ποιότητας νερού της ΔΕΥΑΔ όσο και σε διαπιστευμένο ιδιωτικό εργαστήριο, όπως και δήλωσε πως είναι στην διάθεση μας για τα νέα στοιχεία του 2017. Το αρχείο αυτό θα είναι προσβάσιμο για όποιον επιθυμεί, στην Οικολογική Κίνηση Δράμας.

Γίνονται οι ανάλογοι έλεγχοι στα εμφιαλωμένα νερά ;

Στην Ελλάδα λειτουργεί το Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου Εμφιαλωμένων Νερών με την συνεργασία του Χημείου του κράτους και των υπουργείων Ανάπτυξης και Υγείας. Οι έλεγχοι διενεργούνται σε όλα τα στάδια παραγωγής, συσκευασίας και διανομής νερού. Πολλές φορές ακούμε ότι βρέθηκαν ακατάλληλα εμφιαλωμένα νερά από τον ΕΦΕΤ και αποσύρθηκαν από την αγορά. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση  όπου ο ΕΦΕΤ απέσυρε από την αγορά παρτίδες εμφιαλωμένων νερών επειδή περιείχαν  το εξασθενές  χρώμιο που είναι ιδιαίτερα τοξικό.

Δειγματοληπτικές μελέτες από υπηρεσίες προστασίας του πόσιμου νερού και των καταναλωτών δείχνουν ότι ένα ποσοστό εμφιαλωμένων νερών έχει μικροβιολογικά προβλήματα από την κακή συντήρηση των συσκευαστικών μηχανών, της μεταφοράς και διατήρησης εκτός ψυγείων και πόσο μάλλον στον ήλιο. Έρευνες έχουν δείξει ότι η διάλυση των συστατικών των πλαστικών μπουκαλιών και η πρόσμειξή τους στο νερό αυξάνεται ανάλογα με τον χρόνο αποθήκευσης και την θερμοκρασία. Μερικά από τα συστατικά των μπουκαλιών μπορεί να είναι καρκινογόνα όπως πχ. το χλωριούχο βινύλιο στα μπουκάλια PVC.

Πόσο βλάπτει το περιβάλλον η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού;

Κάθε φορά που αγοράζουμε ένα μπουκάλι νερό πρέπει να σκεφτόμαστε τα εξής: Κάθε μπουκάλι για να κατασκευαστεί χρησιμοποιείται  0,6 λίτρα πετρέλαιο. Ας αναλογιστούμε πως η Αμερική καταναλώνει 26.000.000.000 λίτρα εμφιαλωμένου νερού. Αυτό για να συσκευασθεί χρειάζεται 17.000.000.000 λίτρα πετρέλαιο. Όταν ο καταναλωτής πιει το νεράκι του, το μπουκάλι καταλήγει δυστυχώς στα σκουπίδια.  Ελάχιστα καταλήγουν στην ανακύκλωση. Αν πάει στα σκουπίδια και θαφτεί σε χωματερή υπολογίστε 1000 χρόνια για να λιώσει. Αν πάει στα σκουπίδια και αποτεφρωθεί τότε το υλικό PET από το οποίο είναι κατασκευασμένο, εκλύει χλώριο σε αέριο και βαρέα μέταλλα, άκρως τοξικά. Αν δεν πεταχτεί στα σκουπίδια μολύνει το περιβάλλον διασπώμενο για 300-400 χρόνια. Ο οργανισμός Mediterranean en Danger ενημερώνει πως αυτήν την στιγμή στην Μεσόγειο «κόβουν βόλτες» 250.000.000.000 πλαστικά μπουκάλια.

Η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού κρύβει ακόμα έναν μεγάλο οικολογικό  και κοινωνικό κίνδυνο. Η εκμετάλλευση των πηγών και των ποταμών από τις εταιρίες, στερεί πολύτιμο νερό από τις κοινωνίες και τα οικοσυστήματα. Εταιρίες όπως η Coca-Cola, η Nestle, η  Pepsi, η Evian και η Φίτζι  Water κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια χάρη στο νερό. Με τον τρόπο αυτό, απειλούν ολόκληρα οικοσυστήματα αντλώντας νερό από πηγές του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα που τροφοδοτούν τα ποτάμια, τα πηγάδια και τα γύρω αγροκτήματα.

Πόσο ποιο ακριβό είναι το εμφιαλωμένο νερό από το νερό βρύσης ;

Έχεις σκεφτεί ποτέ να κάνεις αυτήν την σύγκριση; Ένα μπουκαλάκι μισού λίτρου εμφιαλωμένου νερού κοστίζει 50 λεπτά ένα κυβικό μέτρο (δηλαδή 1.000 λίτρα) νερού  ΔΕΥΑΔ κοστίζει 0,47 λεπτά (μεσοσταθμικά  0,65 στην πόλη και 0,29 στα χωριά)  άρα όσο αγοράζεις ένα μπουκαλάκι εμφιαλωμένο αγοράζεις πάνω από 2.000 «μπουκαλάκια» νερού ΔΕΥΑΔ.

Εδώ βρίσκεται και η απάντηση της διαφήμισης του εμφιαλωμένου νερού και ταυτόχρονα της δυσφήμισης των δημοσίων δικτύων ύδρευσης.

Εδώ βρίσκεται και το τεράστιο ενδιαφέρον από πολυεθνικές του νερού για επενδύσεις  εκμετάλλευσης των υδάτινων πόρων. Γιατί οι ίδιες εταιρίες που εμφιαλώνουν αναλαμβάνουν και τα δίκτυα ύδρευσης. Τα ετήσια κέρδη των εταιριών ύδατος ανέρχονται στο 40% αυτών του πετρελαϊκού τομέα, ενώ είναι υψηλότερα από αυτά του φαρμακευτικού και η αγορά τους θα ξεπεράσει αυτή των μεταλλευμάτων και των βασικών ειδών διατροφής.

Ως πολίτες λοιπόν πρέπει να γυρίσουμε την πλάτη στο εμφιαλωμένο νερό, να επιστρέψουμε στις βρύσες, να υπερασπιστούμε το νερό του τόπου μας, καθώς επίσης να απαιτήσουμε δημόσιες βρύσες, ορθή διαχείριση του νερού από όλους.